11 марта — День рождения Алеся Гаруна

Алесь Гарун11 марта 1887 года  в фольварке Новый Двор (теперь в границах Минска) родился выдающийся белорусский поэт, писатель и публицист Алесь Гарун.

Выросший в семье чернорабочего Александр Владимирович Прушинский (настоящее имя) начал писать ещё в детстве, в печати дебютировал стихотворением «Маці-Беларусі» в 1907 году. В юности занимался подпольной революционной деятельностью, за что в 1908 году был приговорён к 4 годам тюрьмы, но позже прокурор обжаловал решение суда и Алеся Гаруна приговорили к каторге, которая была заменена на 10-летнюю ссылку в Сибирь. В 1917 году вернулся в Минск, где редактировал газету «Беларускі шлях». Возглавлял Временный белорусский национальный комитет рады БНР.

В 1920 году умер в Кракове от туберкулёза, которым болел последние годы. Был похоронен на местном кладбище, где ему был установлен скромный деревянный крест с табличкой. Позже могила была утеряна и найдена только в конце 1980-х годов.

Основные темы его творчества — Родина, борьба за свободу и счастье. Большинство стихов и произведений Гаруна печатались в газетах «Наша Ніва», «Беларус», «Вольная Беларусь». Издал сборники «Матчын дар» и детский «Жывыя казкі«. Отдельным изданием под псевдонимом А.Сумны в Вильне вышла его поэма «Мае каляды«.

Одна из улиц Минска во Фрунзенском районе названа именем Алеся Гаруна.

Ты, мой брат, каго зваць беларусам,
Роднай мовы сваёй не цурайся;
Як не зрокся яе пад прымусам,
Так і вольны цяпер не зракайся.

Ад дзядоў і ад прадзедаў, браце,
Гэта скарб нам адзін захаваўся,
У сялянскай аграбленай хаце
Толькі ён незабраны астаўся.

Ў старыну беларус, не надданы,
Гаспадарыў, быў сам над сабою
I далёка у свеце быў знаны
За літоўскай і ляшскай зямлёю.

Але час прамінуў, і нядоля
На народ, як бы камень, звалілась,
Беларуская слава і воля
Адышла, адцвіла, закацілась.

Не змяняючы шэрай апраткі,
Працаваў ты, як вол, гаратліва,
А у хаце тваёй недастаткі,
А на ніве тваёй неўрадліва.

А чаму? Ты не здольны, ці хворы,
Ці благі гаспадар, ці п’яніца?
Мусіць, не! Бо і іншым у пору
У цябе гаспадарыць наўчыцца.

Светлы розум твой, брат, але дзетак
Ад цябе, як і ўсё, адбіралі
I на бацькаўскі родны палетак
Працаваць-памагаць не пушчалі.

Хто хацеў, той і смеў рабаваці,
Без прыпросу з’язджаліся госці —
Абдзіраць, аб’ядаць, апіваці
І крышыць гаспадарскія косці.

Можа б, ты і памёр і загінуў,
Каб не вешчая мова Баяна.
Хто ж быў добры, яе хоць пакінуў?
Як жа так, што яшчэ не забрана?

Бо што бачылі госцікі-герцы —
І зямлю, і лясы, і кілімы, —
Ўсё забралі. А мову у сэрцы,
Ў сваім сэрцы хавалі-няслі мы.

Дык шануй, беларус, сваю мову —
Гэта скарб нам на вечныя годы;
За пашану радзімаму слову
Ушануюць нас брацця-народы!

HVALI.BY