Паводле Рыжскай мірнай дамовы (18.03.1921) заходняя частка Беларусі ўвайшла ў склад Польшчы. Гэты падзел на Заходнюю і Ўсходнюю Беларусь працягваўся практычна два дзесяцігоддзі. Дзве краіны, два лёсы і адзін народ. Але найбольш парадаксальны факт заключаецца ў тым, што ні на захадзе, ні на ўсходзе, беларусаў не ўспрымалі самастойнай нацыяй.
У заходняй частцы нашай краіны беларусаў лічылі гэтакімі недапалякамі. Маўляў, беларусы — гэта абруселыя палякі. І адзінае, што трэба зрабіць з імі — гэта нанова прывучыць да польскай культуры, мовы, прымусіць іх любіць усё польскае і ненавідзець усё беларускае. Пачалі закрывацца беларускамоўныя школы, беларускім пісьменнікам не давалі друкавацца. А самых адораных адразу ж прылічылі да палякаў. Дарэчы, менавіта супрацьстаянню палякаў з нашымі суайчыннікамі прысвечаны выдатны раман «Чужая бацькаўшчына» Адамчыка.
Не лепшым жыццё было і ва ўсходняй частцы. Так, у пачатку 20-х быo НЭП, палітыка беларусізацыі. Але пасля прыходу да ўлады Сталіна ўсе праграмы былі згорнутыя. Пачаўся час рэпрэсій. Дзесяткі дзеячаў беларускага адраджэння былі адпраўленыя ў канцлагеры. Большая частка з іх так і не вярнулася на радзіму. Ды й беларусаў сталі лічыць апалячанымі рускімі. Менавіта тады размаўляць на беларускай мове стала «ня модна», а дакладней — небяспечна. Гэтая традыцыя захоўваецца ў беларускім грамадстве да гэтага часу. Хочаце ведаць больш падрабязна, як гэта было — пачытайце п’есу «Тутэйшыя» Купалы.
Што да самога ўз’яднання Беларусі, то яно адбылося з-за дамовы Молатава-Рыбентропа. Так, гэта была злачынная змова, але яна апынулася на карысць нашай краіне і нашаму народу. Беларусь стала адзінай, беларускі народ стаў жыць разам.
Толькі дзякуючы немцам СССР змог аб’яднаць дзве часткі нашай краіны ў адзіную БССР. Праўда, і тут аказалася не ўсё так весела. Жыхароў Заходняй Беларусі адразу ж пасцігла масавая зачыстка з квітком у адзін канец — сібірскі лес. І нават пасля вайны жыхары Заходняй Беларусі падпадалі ў адмысловую катэгорыю людзей, разбэшчаных заходняй цывілізацыяй. Ім забаранялася займаць пэўныя пасады і займацца пэўнымі відамі дзейнасці. На ўсялякі выпадак.
Гэты дзень не з’яўляецца дзяржаўным святам у Беларусі. А дарма. Бо менавіта сёння можна было б адзначаць свята яднання беларускага народа. І як па мне, вельмі дзіўна, што на дзяржаўным узроўні ў нас адзначаецца дзень яднання Расіі і Беларусі, але ўсяляк забываецца дзень уз’яднання Беларусі.
По Рижскому мирному договору (18.03.1921) западная часть Беларуси вошла в состав Польши. Это разделение на Западную и Восточную Беларусь продолжалось практически два десятилетия. Две страны, две судьбы и один народ. Но наиболее парадоксальный факт заключается в том, что ни на западе, ни на востоке, беларусов ни во что не ставили.
В западной части нашей страны беларусов считали этакими недополяками. Мол, беларусы — это обрусевшие поляки. И единственное, что нужно сделать с ними — это заново привить польскую культуру, польский язык, заставить их любить все польское и ненавидеть все белорусское. Сказано-сделано. Начали закрываться школы, белорусским писателям не давали печататься. А самых одаренных сразу же причислили к полякам. Кстати, именно противостоянию поляков с нашими соотечественниками посвящен замечательный роман «Чужая бацькаўшчына» Адамчыка.
Не лучше жизнь была и в восточной части. Да, начало 20-х ознаменовалось НЭПом, политикой белорусизации. Но после прихода к власти Сталина все программы были свернуты. Началось время репрессий. Десятки деятелей белорусского возрождения были отправлены в концлагеря. Большая часть из них так и не вернулась на родину. Те, кто слишком усиленно занимался изучением истории Беларуси или белорусского языка, или белорусской культуры — сразу же ставились на заметку в компетентные органы и чуть что — отправлялись скорым поездом в места не столь отдаленные. Да и белорусов стали считать ополяченными русскими. Именно тогда разговаривать на белорусском стало «не модно», а точнее — опасно. Эта традиция сохраняется в белорусском обществе до сих пор. Хотите знать подробнее, как это было — почитайте пьесу «Тутэйшыя» Купалы.
Что касается самого воссоединения Беларуси, то оно произошло из-за договора Молотова-Риббентропа. Да, это был преступный сговор, но он оказался на пользу нашей стране и нашему народу. Наша страна снова воссоединилась, белорусский народ снова стал жить вместе.
То есть лишь благодаря немцам СССР смог воссоединить две части нашей страны в единую БССР. Правда, и тут оказалось не все так радужно. Жителей Западной Беларуси сразу же постигла массовая зачистка с билетом в один конец — в сибирские леса. И даже после войны жители Западной Беларуси подпадали в особую категорию людей, развращенных западной цивилизацией. Им запрещалось занимать определенные должности и заниматься определенными видами деятельности. Так, на всякий случай.
Этот день не является государственным праздником в Беларуси. А зря. Ведь именно сегодня можно было бы отмечать праздник единения белорусского народа. И как по мне, очень странно, что на государственном уровне у нас отмечается день единения России и Беларуси, но всячески забывается день воссоединения Беларуси.
